ลูกขาดโกรว์ธฮอร์โมนหรือเปล่า?

ตัวเล็ก สูงช้า ลูกอาจเข้าข่ายขาดฮอร์โมนการเจริญเติบโต

เรียบเรียงจากบทสัมภาษณ์ นพ.สุทธิพงศ์ วัชรสินธุ กุมารแพทย์ด้านต่อมไร้ท่อ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์

โปรยเด่น (เผื่อศิลป์ใช้) : หากวัดความเจริญเติบโตของลูกครั้งแรก แล้วพบว่าต่ำกว่ากราฟแสดงว่าอาจผิดปกติ หรือกรณีที่พ่อแม่สูงมากแต่ลูกตัวเล็กก็อาจจะผิดปกติได้ ต้องมาให้คุณหมอตรวจหาสาเหตุโดยละเอียด

ลูกขาดโกรว์ธฮอร์โมนหรือเปล่า?

(โปรยนำเรื่อง)

การเจริญเติบโตอย่างสมวัยของลูกน้อย คือสิ่งที่พ่อแม่ทุกคนคาดหวัง แต่ถ้าลูกเริ่มมีการเจริญเติบโตลดลง หรือช้ากว่าเด็กในวัยเดียวกัน อาจมีผลมาจากการขาดโกรว์ธฮอร์โมนค่ะ

โกรว์ธฮอร์โมน มาจากไหน

โกรว์ธฮอร์โมน (Growth Hormone) เป็นฮอร์โมนเกี่ยวกับการเจริญเติบโตของคนเราค่ะ ฮอร์โมนนี้สร้างมาจากต่อมใต้สมองส่วนหน้าที่ชื่อว่า พิทูอิทารี แกลนด์ (Pituitary gland) ซึ่งอยู่ตรงกลางของศีรษะ ทำหน้าที่สร้างฮอร์โมนหลากหลายชนิด รวมถึงโกรว์ธฮอร์โมนด้วยค่ะ

โกรว์ธฮอร์โมนไม่ได้มีผลเฉพาะเรื่องการเจริญเติบโตอย่างเดียวนะคะ แต่ยังส่งผลต่อการทำงานของระบบเมตาบอลิซึม ระบบการทำงานของน้ำตาล รวมทั้งยังเสริมสร้างการทำงานของกระดูกและกล้ามเนื้อ

ในเด็กที่อายุยังไม่ถึง 20 ปี จะมีฮอร์โมนกลุ่มนี้อยู่ในระดับสูง แต่เมื่อโตเป็นผู้ใหญ่ ระดับของฮอร์โมนจะลดลง เพราะไม่ต้องการการเจริญเติบโตแล้ว แต่ฮอร์โมนนี้จะไปช่วยเผาผลาญไขมันและคาร์โบไฮเดรตแทน

3 สาเหตุขาดโกรว์ธฮอร์โมน

• พันธุกรรม โรคที่ถ่ายทอดจากพ่อแม่มายังรุ่นลูกรุ่นหลาน แต่สาเหตุนี้เกิดได้น้อย

• ไม่ทราบสาเหตุ โดยต่อมใต้สมองทำงานผิดปกติ โครงสร้างของต่อมทำงานผิดปกติ และโครงสร้างของต่อมถูกทำลาย

• มีก้อนเนื้องอกหรือซีสต์ กดหรือเบียดทับต่อมใต้สมอง ทำให้ต่อมนี้ไม่สามารถสร้างฮอร์โมนได้

เด็กที่มีปัญหาเรื่องขาดโกรว์ธฮอร์โมน คุณหมอจะหาสาเหตุว่ามาจากอะไร เช่น ถ้าพบว่ามีก้อนเนื้องอกไปกดทับ ก็ต้องผ่าตัดเอาเนื้องอกออกก่อน แต่หากหาสาเหตุไม่ได้ก็จะจัดรวมอยู่ในกลุ่มที่ขาดฮอร์โมนโดยไม่ทราบสาเหตุ

วิธีรักษา

ต้องฉีดโกรว์ธฮอร์โมนเข้าร่างกาย ไม่มีในรูปการรรับประทานค่ะ โดยต้องฉีดโกรว์ธฮอร์โมนเข้าใต้ผิวหนังที่หน้าขาของเด็กก่อนนอน อาทิตย์ละ 6-7 วัน และต้องฉีดต่อเนื่องไปจนกว่าจะได้ความสูงเป็นที่พอใจ ส่วนใหญ่จะฉีดหลายปีและดูอายุกระดูกว่าพร้อมที่จะหยุดยาหรือยังด้วย

การให้ยาตัวนี้ต้องระวังผลข้างเคียง เช่น ระดับน้ำตาลในเลือดสูง และต้องคอยติดตามเรื่องการเจริญเติบโต เด็กพวกนี้จึงต้องนัดติดตามการรักษาอย่างสม่ำเสมอ ทุกๆ 3-6 เดือน

การสังเกต

ถ้าเป็นเด็กวัยทารก มักจะคลอดออกมามีความยาวแรกคลอดปกติ จึงไม่สามารถตรวจได้ด้วยการชั่งน้ำหนักหรือวัดส่วนสูงแบบธรรมดาได้ แต่ถ้าติดตามดูเด็กไปประมาณ 1 – 2 ขวบ จะพบว่าเด็กไม่ค่อยสูงขึ้น ลำตัวไม่ยาวขึ้น และถ้ามีการตรวจร่างกาย อาจพบความผิดปกติบางอย่างร่วมด้วย เช่น เด็กบางคนจะมีปากแหว่ง เพดานโหว่ บางคนมีอวัยวะเพศเล็ก อาการเหล่านี้จะเกิดขึ้นร่วมกับภาวะที่เด็กไม่ค่อยโต รวมทั้งอาจจะมีอาการชักจากระดับน้ำตาลในเลือดต่ำร่วมด้วย

แต่ถ้าเป็นเด็กวัยอนุบาล จะพบว่าตัวเตี้ยกว่าเพื่อนๆ ร่วมชั้นเรียน รูปร่างดูค่อนข้างอ้วนจ่ำม่ำ อาจได้ประวัติว่าเด็กไม่เคยเปลี่ยนขนาดของรองเท้าเลย อาการที่พบจะมีมากหรือน้อย ขึ้นอยู่กับการขาดโกรว์ธฮอร์โมนว่ามากหรือน้อย

เกณฑ์วัดการเจริญเติบโต

ปัจจุบันมีการวัดการเจริญเติบโตของเด็กตั้งแต่แรกเกิด ด้วยกราฟสำหรับวัดการเจริญเติบโต เป็นเครื่องมือที่พ่อแม่และคุณครูสามารถติดตามผลการเจริญเติบโตของเด็กได้จากสมุดสุขภาพเด็ก

การใช้กราฟจะแยกเป็นเด็กผู้ชายและเด็กผู้หญิง มีรายละเอียดของส่วนสูงและน้ำหนักที่เหมาะสม โดยสามารถวัดส่วนสูงและน้ำหนักของลูกได้ทุกๆ 6 เดือนถึง 1 ปี ซึ่งถ้าเราติดตามผลกราฟไปเรื่อยๆ แล้วพบว่าเด็กมีกราฟตกลง หรือวัดครั้งแรกก็ต่ำกว่ามาตรฐาน แสดงว่าอาจผิดปกติ หรือกรณีที่พ่อแม่สูงมากแต่ลูกตัวเล็กก็อาจจะผิดปกติได้ ต้องมาให้คุณหมอตรวจหาสาเหตุโดยละเอียดกันอีกครั้งค่ะ

การตรวจด้วยกราฟเป็นการตรวจเบื้องต้น ถ้าลูกเริ่มเข้าข่ายว่า มีปัญหาเรื่องขาดโกรว์ธฮอร์โมน ก็ต้องมาตรวจโดยละเอียด ด้วยการเอกซเรย์อายุกระดูกที่ข้อมือด้านซ้ายของเด็ก และไปเทียบกับเกณฑ์มาตรฐาน โดยเด็กที่ขาดโกรว์ธฮอร์โมนจะมีอายุกระดูกน้อยกว่าความเป็นจริง เช่น อายุจริง 7 ขวบ แต่มีอายุกระดูก 3 ขวบ ก็ถือว่ามีปัญหา

นอกจากนี้ยังต้องไปทดสอบทางการแพทย์ด้วยการตรวจเลือด ซึ่งต้องมีขั้นตอนการทดสอบทางฮอร์โมน ให้ยากระตุ้นฮอร์โมน และวัดผล จากนั้นก็ต้องไปเอกซเรย์ว่าต่อมใต้สมองของลูกผิดปกติหรือไม่ มีก้อนเนื้อไปกดทับหรือไม่ เพื่อคุณหมอจะได้รักษาต่อไป

Tips เสริมสร้างโกรว์ธฮอร์โมนให้ลูกน้อย

• พักผ่อนนอนหลับให้เพียงพอ

• รับประทานอาหารให้หลากหลายและครบ 5 หมู่ตามวัย

• ไม่รับประทานอาหารที่มีรสหวานจัด

• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ

........................................................................................................................................

ล้อมกรอบแยก 1

ถ้าเป็นเด็กปกติแล้วอยากสูง คุณหมอแนะนำว่าไม่ควรฉีดโกรว์ธฮอร์โมนเพิ่มความสูง เพราะการฉีดฮอร์โมนเข้าร่างกายต้องวินิจฉัยตามขั้นตอนของแพทย์อย่างละเอียด และต้องดูประวัติของของคุณพ่อคุณแม่ประกอบด้วย และอาจจะผลข้างเคียงของฮอร์โมนได้

ล้อมกรอบแยก 2

โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ได้จัดทำศูนย์การเจริญเติบโตและติดตามการเจริญเติบโต เพื่อตรวจกรองเด็กที่ผิดปกติด้านการเจริญเติบโต ถ้าคุณพ่อคุณแม่ท่านใดมีข้องสงสัยหรือต้องการคำแนะนำเกี่ยวกับการเจริญเติบโตของลูกน้อย สามารถโทร. 0 2 256 4989