โรคติดเชื้อไอพีดี (IPD) ในวัย 2 ขวบแรกของชีวิตลูกนั้น อยากให้คุณพ่อคุณแม่ระวังโรคติดเชื้อไอพีดี (IPD) เป็นพิเศษค่ะ เพราะมีอันตรายกับเด็กวัยนี้เหลือเกิน โรคร้ายที่อาจทำลายชีวิตลูกน้อยได้ใน 2 วัน ป้องกันดีกว่าเป็นแล้วมารักษา เพราะเชื้อมักดื้อยา และต้องรักษาอย่างทันท่วงที
คือโรคติดเชื้อชนิดรุนแรงที่มีสาเหตุจากเชื้อแบคทีเรียชื่อ “นิวโมคอคคัส” ทำให้เกิดการติดเชื้อในกระแสเลือดและที่เยื่อหุ้มสมอง ซึ่งมีความรุนแรงและอาจทำให้เด็กพิการหรือเสียชีวิตได้ โดยเฉพาะในเด็กเล็กอายุต่ำกว่า 2 ปี นอกจากนี้เจ้าเชื้อ “นิวโมคอคคัส” ยังเป็นสาเหตุหลักของโรคปอดบวม หรือปอดอักเสบได้อีกด้วย ซึ่งจากข้อมูลการประเมินขององค์กรอนามัยโลก และยูนิเซฟพบว่า ปอดบวมเป็นโรคที่คร่าชีวิตเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี เป็นอันดับ 1 ของโลก โดยมีเด็กที่เสียชีวิตจากโรคนี้สูงถึง 2 ล้านคนต่อปี ซึ่งมากกว่าโรคเอดส์ มาลาเรีย และหัดรวมกัน
กลุ่มเด็กที่มีความเสี่ยงสูงคือ เด็กที่อายุต่ำกว่า 2 ปี โดยเฉพาะในกลุ่มเด็กที่อยู่ในสถานเลี้ยงเด็กกลางวัน เด็กที่เคยได้รับยาปฏิชีวนะมาก่อน เด็กที่เคยมีประวัติติดเชื้อในหู เด็กที่ไม่มีม้ามหรือ ม้ามบกพร่อง และเด็กที่มีภูมิต้านทานบกพร่อง หรือเป็นโรคเรื้อรังต่างๆ
คุณพ่อคุณแม่ควรสังเกตอาการของเด็ก ซึ่งอาการมักเกิดตามอวัยวะที่ติดเชื้อ เช่น โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ เด็กจะมีไข้สูง คอแข็ง งอแง ซึม ไม่กินนมและชักได้ การติดเชื้อในกระแสเลือด เด็กจะมีไข้สูง ร้องกวน งอแง อาจช็อค และถ้าเป็นปอดบวม เด็กจะมีอาการไข้ ไอ หอบ หายใจเร็ว ถ้าเด็กมีอาการผิดปกติดังกล่าว ควรรีบพาไปพบแพทย์เพื่อวินิจฉัย
แพทย์สามารถรักษาโรคติดเชื้อไอ พี ดี ได้โดยการให้ยาปฏิชีวนะ ซึ่งมักได้ผลดีถ้าเชื้อไม่ดื้อยาและมารับรักษาในช่วงแรก ๆ แต่ในปัจจุบันเชื้อนิวโมคอคคัสดื้อยามากขึ้น ทำให้รักษาได้ยาก ต้องให้ยาขนาดสูงเป็นเวลานาน และถ้าได้รับการรักษาช้า อาจก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อนถึงเสียชีวิตหรือพิการทางสมองได้ ดังนั้น การป้องกันโรคจึงเป็นสิ่งที่ดีที่สุด
การฉีดวัคซีนก็เหมือนกับการใช้ยา ซึ่งอาจจะมีผลข้างเคียงบ้าง โดยอาจมีการระคายเคือง ปวด บวม แดง บริเวณที่ฉีด หรือมีอาการไข้ เบื่ออาหารอาการเหล่านี้ไม่รุนแรงและมักหายในเวลารวดเร็ว
จากการศึกษาทางระบาดวิทยา อุบัติการณ์การเกิดโรคติดเชื้อ ไอ พี ดี ในประเทศไทย พบได้ไม่บ่อยเท่าในต่างประเทศ แต่เมื่อเกิดขึ้น มักจะรุนแรง ดังนั้น การพิจารณารับวัคซีน ควรคำนึงถึงหลายปัจจัย เช่น ความเสี่ยงของเด็ก หรือค่าใช้จ่ายในการฉีดวัคซีน เนื่องจากวัคซีนมีราคาค่อนข้างสูง เพราะครอบคลุมเชื้อนิวโมคอคคัสที่สำคัญหลายสายพันธุ์ ทำให้การผลิตทำได้ยาก
คุณพ่อคุณแม่ เวลาเจ้าตัวเล็กไม่สบาย อย่าคิดว่าปวดหัวปกตินะคะ ควรพาน้องไปพบคุณหมอ เพื่อได้รับการตรวจวินิจฉัยโรค หากชะล่าใจปล่อยไว้อาจมีความรุนแรงและเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตลูกได้นะคะ
ขอบคุณข้อมูลจาก :
1.ศูนย์ลูกน้อยห่างไกลโรค ไอ พี ดี ด้วยความปรารถนาดีจากมูลนิธิคุณแม่คุณภาพ
2.นพ.พรเทพ สวนดอก กุมารแพทย์สาขาโรคติดเชื้อ โรงพยาบาลกรุงเทพ