สร้างพ่อแม่มีอยู่จริง ให้ลูกวัย 0-3 ปี เท่ากับสร้างตัวตนให้ลูก

พัฒนาการด้านตัวตน มี 3 ขั้นสำคัญ แบ่งเป็นช่วงตั้งแต่แรกเกิด-3 ขวบ

6 เดือนแรก พัฒนาการตัวตน ขั้นที่ 1 รู้ว่าวัตถุมีอยู่จริง (Object Constancy) วัตถุแรกที่ลูกควรรู้ว่ามีอยู่จริงคือ พ่อแม่ เมื่อลูกคลอดออกมายังไม่รู้ว่ามีตัวตน ช่วงนี้การไม่เห็นพ่อแม่อยู่ในสายตาแปลว่าไม่มีพ่อแม่ สร้างให้พ่อแม่มีอยู่จริงได้อย่างไร คือเมื่อลูกร้องไห้หิวนมพ่อแม่เดินมาให้เห็นหน้า อุ้ม สัมผัสให้นมแล้วอิ่ม เป็นแบบนี้วนไปตลอด 6 เดือน

6 เดือนต่อมา ลูกร้องไห้ หิวนม พ่อแม่ส่งเสียงมาแต่ยังไม่เดินมาให้เห็น ลูกหยุดร้องไห้ได้ เพราะมีภาพจำในหัว ว่าเดี๋ยวพ่อแม่จะมามองหน้า มาอุ้มรู้สึกปลอดภัย ภาษาจิตวิทยาเรียกว่า “ความมั่นคงทางจิตใจแรกของลูก” ตัวตนของลูกเกิดจากพ่อแม่มีอยู่จริง สามารถกำกับอารมณ์ตัวเองได้ นี่คือความมั่นคงทางจิตใจแรกของลูกมีความสำคัญมาก ช่วยให้ลูกสร้างความผูกพัน ทำให้เกิดพัฒนาการตัวตนขั้นที่ 2 และเมื่ออายุ 8 เดือน เริ่มสานสัมพันธ์และเรียนรู้ว่าคุณภาพของความผูกพันนี้เป็นแบบปลอดภัยหรือไม่

ช่วงอายุ 0-2  ขวบ เป็นขั้นสุดท้ายของพัฒนาการด้านตัวตนหมายความว่า ลูกปลีกตัว แยกตัว ออกจากพ่อแม่ ลูกเพิ่งรู้ว่าตัวเองเป็นคนละหน่วยกับพ่อแม่ตอน 2 ขวบ ทำไมลูกถึงเพิ่งรู้ว่าเป็นคนละคน เพราะพัฒนาการ 4 ด้านเริ่มพัฒนา ช่วงนี้เด็กจะเริ่มมีพัฒนาการทางภาษาด้านร่างกาย 2 ขวบ เริ่มเดิน เริ่มพูดและเริ่มรู้ว่าตัวเองแยกหน่วยออกจากพ่อแม่ บอกให้ไปทางซ้ายแต่ลูกจะไปอีกทาง นั่นคือพัฒนาการปกติ เขากำลังเห่อความสามารถเริ่มรู้ว่าอะไรที่เราพูดไปมีผลกระทบเหมือนลูกบอลที่เด้งแล้วเด้งกลับ ลูกเริ่มเกิดการเรียนรู้ รู้แล้วว่าเขามีความรู้สึกนึกคิด

3 ขวบ จะเป็นช่วงสุดท้ายที่ลูกรู้ว่าเขามีตัวตนที่แยกออกจากพ่อแม่ มีความรู้สึกนึกคิดเป็นของตัวเองเป็นไปตามสัญชาตญาณ เป็นไปตามพัฒนาการ ยังไม่รู้ว่าทักษะของการควบคุมอารมณ์คืออะไร ลูกต้องการพ่อแม่สอน เพราะฉะนั้นพ่อแม่ที่มีอยู่จริง คือพ่อแม่ที่อยู่ร่วมทุกข์ร่วมสุขกับลูกได้ อยู่ประคองได้

สำหรับพัฒนาการตัวตนสำคัญมาก มันคือความรู้สึกนึกคิด หากไม่มีใครได้ยิน ได้ฟัง ก็เริ่มที่จะไม่คิด แต่เมื่อคิดออกมาแล้วไม่ถูกได้ยินก็จะไม่กล้าคิด นานๆ ไปก็จะกลายเป็นไม่คิด

3 ประสานสร้างลูก:  พัฒนาการ 4 ด้าน Self ตัวตน และทักษะสมอง EF

เมื่อไหร่ที่ลูกมีพฤติกรรมไม่เหมาะสม นั่นคือเรากำลังต้องการให้ลูกใช้ทั้งพัฒนาการทั้ง 3 ด้าน (พัฒนาการ 4 ด้าน Self ตัวตน และทักษะสมอง EF) อย่างสมดุล คือใช้ EF กำกับพฤติกรรมตัวเอง หากลูกมีพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมวิธีการที่เราพูดกับลูกอาจทำให้ลูกเสีย Self  ถ้าลูกเสีย Self  ลูกจะตกลงไปอยู่ระดับ 1 เราต้องประคอง Self ลูกให้ไปใช้ EF ให้ได้ นั่นคือวิธีเชิงบวก ซึ่งพ่อแม่ต้องกลับมาทบทวนตัวเองว่าในวันหนึ่งพูดคำว่าอะไรกับลูกบ่อยที่สุด คำนั้นสำคัญมาก เพราะสมองเหมือนกระปุก เมื่อได้ยินคำนั้นบ่อยๆ จะทำให้ลูกมองตัวเองว่าเป็นอย่างนั้น เขามีคุณค่าไหม มีความสามารถหรือเปล่า เป็นที่รักของพ่อแม่ไหม หากคำพูดของพ่อแม่

1. ไม่เป็นคำสั่ง

2. ไม่เป็นคำตัดสิน 

3. ไม่เป็นคำตีตรา ถือว่าเราผ่านขั้นที่หนึ่ง

ปลอบ สอน ชม เป็นพวก สร้างตัวตน

อีกคำที่มักจะเกิดขึ้นกับสถานการณ์พ่อแม่บ่อยที่สุด คือ ปลอบหรือดุ ความหมายของการปลอบคือ ปลอบอารมณ์ลูก ไม่ว่าลูกจะอารมณ์ดีสุดโต่งหรือแย่สุดๆ ให้ปลอบไว้ก่อน

ปลอบ=ลูกมีตัวตน

เช่น ถ้าลูกกำลังโมโหแล้วตีเพื่อน อย่าเพิ่งดูว่าถูกหรือผิด ให้พ่อแม่อยู่กับอารมณ์ลูกก่อน ปลอบลูก เห็นอารมณ์ลูกอย่างไรพูดไปแบบนั้น เช่น แม่รู้ว่าลูกกำลังโมโห นั้นคือการเป็นพวก

ในวันหนึ่งๆ ถ้าเราปลอบลูกมากกว่าเป็นสิ่งที่ดี ซึ่งต้องปลอบทุกอารมณ์ เพราะลูกอยู่ในขั้นพัฒนาการอารมณ์ จะต้องเรียนรู้และพบเจอกับอารมณ์อีกหลากหลายรูปแบบ แต่อารมณ์ที่เกิดขึ้นในวัยเด็ก ที่เราดูว่ารุนแรงจริงๆ มันถูกที่ถูกทางแล้ว ยังไม่มากจนลูกเสียอนาคต หรือยังไม่มากจนทำให้การตัดสินใจของลูกมีผลกับอนาคต เพราะฉะนั้นเป็นโอกาสดีที่จะไปปลอบอารมณ์และเข้าข้างลูก