ภาวะทารกตัวเหลืองหลังคลอดเกิดจากอะไร อันตรายหรือไม่ พ่อแม่มือใหม่ต้องดูแลอย่างไร แพทย์ผู้เชี่ยวชาญจากคลินิกกุมารเวช รพ.กรุงเทพ มีคำแนะนำเกี่ยวกับภาวะทารกตัวเหลืองหลังคลอด มาบอกค่ะ
ทารกตัวเหลือง วิธีดูแลทารกตัวเหลืองที่พ่อแม่มือใหม่ต้องรู้
ภาวะทารกตัวเหลืองหลังคลอดคืออะไร
ภาวะทารกตัวเหลืองหลังคลอด คือ ภาวะที่ร่างกายมีสารสีเหลืองที่เรียกว่า บิลิรูบิน (Bilirubin) ในกระแสเลือดมากกว่าปกติ บิลิรูบินเกิดจากการสลายตัวของเม็ดเลือดแดง โดยมีตับเป็นอวัยวะสำคัญที่จะเปลี่ยนแปลงสารสีเหลืองนี้ เพื่อขับออกทางท่อน้ำดี โดยออกมากับอุจจาระ และขับออกมาทางปัสสาวะด้วย
สาเหตุที่เด็กแรกเกิดตัวเหลือง
ภาวะตัวเหลืองปกติที่ไม่ใช่โรค (physiological jaundice) พบเป็นส่วนใหญ่ในทารกหลังคลอด เนื่องจากขณะอยู่ในครรภ์มารดา ทารกมีจำนวนเม็ดเลือดแดงมากกว่าทารกหลังคลอด เม็ดเลือดแดงส่วนเกินนี้จะถูกทำลาย สารฮีมภายในถูกเปลี่ยนเป็นบิลิรูบิน แม้ทารกที่มีสุขภาพแข็งแรงดี ประมาณ 50-60% ก็อาจมีภาวะตัวเหลืองได้ตั้งแต่อายุ 2-3 วัน และมักจะหายเหลืองเมื่อมีอายุ 5-7 วัน
วิธีสังเกตว่าลูกตัวเหลืองหรือไม่
- ภาวะตัวเหลืองของทารกบางคนเห็นได้ชัดเจนว่ามีตาและตัวเหลือง
- กรณีที่ไม่แน่ใจให้ใช้นิ้วมือกดลงบนผิวหนังเด็ก เมื่อปล่อยมือควรจะเห็นสีขาวซีดกลับเห็นเป็นสีเหลือง ถ้าเห็นชัดเจนที่บริเวณใบหน้าลงมาจนถึงท้อง ควรพามาพบแพทย์ ไม่แนะนำให้นำทารกไปผึ่งแดด หรือให้ทารกดื่มน้ำมาก ๆ เพื่อรักษาเรื่องภาวะตัวเหลือง
ภาวะทารกตัวเหลืองที่เกิดจากการแตกทำลายของเม็ดเลือดแดงเพิ่มขึ้น
- หมู่เลือดของคุณแม่และทารกไม่เข้ากัน มักพบในคุณแม่หมู่เลือดโอ และทารกหมู่เลือด เอ หรือ บี หรือคุณแม่ที่มีหมู่เลือด Rh ลบ โดยที่ทารกมี Rh บวก
- ทารกที่มีความผิดปกติของเม็ดเลือดแดง หรือขาดเอนไซม์บางอย่างในเม็ดเลือดแดง เช่น G6PD ทำให้เม็ดเลือดแดงแตกทำลายง่าย
- ทารกมีเม็ดเลือดแดงจำนวนมาก โดยเฉพาะทารกที่คลอดจากมารดาที่เป็นเบาหวาน
- ทารกมีเลือดออกหรือเลือดคั่งเฉพาะส่วน เช่น ภาวะเลือดออกใต้เยื่อหุ้มกะโหลกศีรษะ ทารกหน้าคล้ำหลังคลอด เป็นต้น
- การติดเชื้อในทารกแรกเกิด ซึ่งมักมีอาการซึม ไม่ดูดนม อาจท้องอืด อาเจียน มีไข้ หรือไม่มีก็ได้ ฯลฯ
![ทารกตัวเหลือง, ทารก ตัว เหลือง วิธี แก้, ลูกตัวเหลือง, ภาวะ ตัว เหลือง ใน ทารก แรก เกิด, วิธี ดูแล ทารก ตัว เหลือง, ทารก ตาเหลืองเกิดจาก, ทารกตัวเหลือง, วิธีดูแลทารกตัวเหลือง, ภาวะตัวเหลืองในทารกแรกเกิด, ทำไมลูกตัวเหลือง, สาเหตุลูกตัวเหลือง, รักษาลูกตัวเหลือง, ลูกตัวเหลืองอันตรายไหม, อาการตัวเหลืองหลังคลอด, ส่องไฟแก้อาการตัวเหลือง, ส่องไฟเด็กมีภาวะตัวเหลือง, ให้ลูกทารกดื่มน้ำ ภาวะตัวเหลือง](/images/file_manager/content%20web%202019/7599-2%20(2).jpg)
สาเหตุอื่น ๆ ที่เด็กแรกเกิดตัวเหลือง
- โรคบางอย่างทำให้ทารกมีภาวะตัวเหลืองนาน เช่น ภาวะพร่องฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์ ทารกที่มีการทำงานของตับไม่ดี เช่น ตับอักเสบ
- โรคอื่น ๆ ที่พบน้อยมาก เช่น มีการอุดตันของท่อน้ำดี สารสีเหลืองจึงขับออกมาไม่ได้
- ทารกคลอดก่อนกำหนด เนื่องจากตับทำงานได้ไม่ดีเท่าทารกที่คลอดครบกำหนด จึงอาจพบภาวะตัวเหลืองได้สูงกว่าปกติ
อันตรายจากบิลิรูบินที่สูงเกินไป รูบิลินจะผ่านเข้าสู่สมองไปจับกับเซลล์สมองอาจทำให้มีอาการผิดปกติ เช่น ซึมไม่ดูดนม ร้องเสียงแหลมชักเกร็ง หลังแอ่น ทารกมีปัญญาอ่อน พิการหูหนวกตามมาได้
การรักษาเด็กแรกเกิดตัวเหลือง
- การส่องไฟ โดยใช้หลอดไฟพิเศษ ที่ให้แสงสีฟ้า ขณะฉายแสงจะถอดเสื้อผ้าทารก ปิดตา และแพทย์จะตรวจเลือดดูระดับสารสีเหลืองเป็นระยะ ๆ จนลดลงอยู่ในระดับที่ปลอดภัย โดยปกติแล้วผลเสียของการส่องไฟมีเพียงอาจทำให้ขาดน้ำ น้ำหนักลดบ้าง เนื่องจากร่างกายจะเสียน้ำเพิ่มขึ้นจากการส่องไฟเท่านั้น
- การเอาเลือดเด็กทารกที่มีบิลิรูบินสูงออกจากตัวเด็กและเติมเลือดอื่นเข้าไปแทนจะ วิธีนี้ใช้ในกรณีที่ทารกตัวเหลืองมากส่องไฟแล้วไม่ดีขึ้นจนเกรงว่าอาจเป็นอันตรายต่อสมองได้ หรือทารกเริ่มมีอาการแสดงทางสมองแล้ว เพื่อลดระดับบิลิรูบินอย่างรวดเร็ว
รักลูก Community of The Experts
คลินิกกุมารเวช รพ.กรุงเทพ