โรงเรียนทางเลือก โรงเรียนแนวการศึกษาใหม่สำหรับลูกอนุบาล

พ่อแม่หลายๆ คนที่กำลังมองหาโรงเรียนให้ลูกคงเคยได้ยินชื่อ โรงเรียนทางเลือกกันมาบ้าง แต่อาจจะยังไม่เข้าใจว่าโรงเรียนทางเลือกต่างจากโรงเรียนปกติอย่างไร โรงเรียนทางเลือกมีหลักสูตรอะไรที่โดดเด่น และโรงเรียนทางเลือกเหมาะกับลูกเราหรือไม่ ไปลองทำความรู้จักกับโรงเรียนทางเลือกมากขึ้นเพื่อใช้เป็นข้อมูลเบื้องต้นในการเลือกโรงเรียนให้ลูกกันค่ะ

โรงเรียนทางเลือกคืออะไร

โรงเรียนทางเลือกคือโรงเรียนที่มีแนวการเรียนการสอนต่างจากโรงเรียนหรือการศึกษากระแสหลัก โดยโรงเรียนทางเลือกเป็นโรงเรียนที่มีกฎหมายรองรับและจัดการศึกษาที่อิงกับระบบของกระทรวงศึกษาธิการ โรงเรียนทางเลือกจดทะเบียนจัดตั้งเป็นโรงเรียนในสังกัดหน่วยงานต่างๆ ของกระทรวงศึกษาธิการ เช่น สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาเอกชน (สช.) สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้น พื้นฐาน (สพฐ.) หรือ สำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา (สกอ.)
 

เนื่องจากนิยามของโรงเรียนทางเลือกค่อนข้างกว้าง ซึ่งส่วนใหญ่แล้วโรงเรียนทางเลือกจะหมายถึงโรงเรียนที่มีแนวการสอนในแบบเฉพาะตัวที่มุ่งเน้นการเรียนการสอนบางอย่างสำหรับเด็กเฉพาะกลุ่ม ซึ่งโรงเรียนทางเลือกบางโรงเรียนจะมีแนวการสอนแบบเดียว หรือโรงเรียนทางเลือกบางโรงเรียนจะมีแนวการสอนแบบผสมผสาน เช่น ในชั้นเนอสเซอรี่และอนุบาล 1 ใช้การเรียนรู้แบบมอนเตสซอรี่ (Montesori) ต่อมาในชั้นอนุบาล 2 จะเปลี่ยนเป็นแบบโครงการ (Project Approach) ในระดับชั้นอนุบาล3 ก็จะเป็นแบบไฮสโคป (High Scope) เป็นต้น
 

เพื่อให้เข้าใจรูปแบบของโรงเรียนทางเลือกให้มากขึ้น จึงมีการให้ความหมายของโรงเรียนทางเลือกไว้ 4 ลักษณะดังนี้

1. โรงเรียนทางเลือก คือ โรงเรียนที่มีแนวการศึกษาต่างจากการศึกษากระแสหลัก เช่น จากเดิมที่เน้นให้เด็กเรียนเรียนรู้อยู่ในแต่ในห้องเรียน ท่องหนังสือ คัดลอกบทเรียน หรือสอบด้วยการเลือกข้อที่ใดข้อหนึ่งที่ถูกต้อง มีการปรับแนวการสอนมาให้เด็กเรียนรู้จากนอกห้องเรียน เรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติ รู้จักตั้งคำถามเอง กล้าที่จะนำเสนอความต้องการของตัวเองและสิ่งที่อยากรู้ ซึ่งนำไปสู่การเรียนรู้ด้วยตัวเอง
2. โรงเรียนทางเลือก คือ โรงเรียนที่มีแนวการศึกษาสำหรับเด็กกลุ่มพิเศษ โดยจะมีการปรับการสอนและแนวคิดเพื่อให้ตรงกับกลุ่มเด็กเฉพาะ เช่น เด็กมีปัญหาด้านพฤติกรรม เด็กที่มีแนวโน้มเลิกเรียนกลางคัน หรือเด็กอัจฉริยะ เป็นต้น ซึ่งเด็กกลุ่มนี้จะเรียนกับแนวการศึกษาปกติไม่ได้ เพราะอาจจะเรียนไม่ทัน แนวการสอนไม่ตรงกับการปรับพฤติกรรม เป็นต้น
3. โรงเรียนทางเลือก คือ โรงเรียนที่มีแนวการศึกษาหลากหลาย และตอบสนองต่อความสนใจของผู้เรียนเป็นหลัก โดยยึดหลักการที่ว่ามนุษย์แต่ละคนมีความต้องการที่ต่างกัน ดังนั้นแนวการศึกษาจึงต้องหลากหลายและยึดความต้องการของผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง เพื่อพัฒนาความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์และเชื่องโยงกับชีวิตจริง สังคมแวดล้อมของผู้เรียน
4. โรงเรียนทางเลือก คือ โรงเรียนที่มีความเป็นอิสระสูงจากการกำกับของรัฐ ทำให้โรงเรียนสามารถกำหนดหลักสูตร การประเมินผลการศึกษาของหลักสูตรได้อย่างอิสระและมีการวัดผลที่ชัดเจนกว่าการควบคุมของรัฐ

โรงเรียนทางเลือกมีแนวการสอนอย่างไร

หากดูจากนิยามของโรงเรียนทางเลือกที่กล่าวไปข้างต้น จะเห็นว่าโรงเรียนทางเลือกค่อนข้างมีความหลากหลายมาก ขึ้นอยู่กับว่าโรงเรียนนั้นๆ จะเน้นแนวการศึกษาหรือการสอนอย่างไร เหมาะกับเด็กกลุ่มใด หรือต้องการเน้นการสอนเรื่องใดเป็นพิเศษ
 

ดังนั้นแนวการสอนของโรงเรียนทางเลือกจึงขึ้นอยู่กับแนวคิดและหลักการที่โรงเรียนนำมาใช้ เพื่อให้เหมาะสมกับเด็ก หรือความต้องการของเด็กมากที่สุด ซึ่งแต่ละแนวการสอนจะมีจุดแข็งเป็นของตัวเอง ในขณะเดียวกันก็จะมีจุดอ่อนที่พ่อแม่เองควรจะเป็นผู้ส่งเสริมหรือ หาวิธีเสริมจุดอ่อนนั้นๆ เข้าไปทีละน้อยเพื่อให้ลูกได้พัฒนาตัวเองอย่างครบถ้วน

กิจกรรมและสภาพแวดล้อมของโรงเรียนทางเลือก

โรงเรียนทางเลือกเป็นโรงเรียนที่จะจัดกิจกรรมและดูแลกิจวัตรประจำวันให้เด็ก โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อส่งเสริมพัฒนาการทุกด้านอย่างสมดุล ทั้งด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์ สังคม และสติปัญญา ด้วยการให้เด็กเรียนรู้อย่างสนุกสนานผ่านการเล่นและทำกิจกรรมที่เด็กได้ลงมือทำ ดังนั้นจะเห็นภาพเด็กลงมือทำกิจกรรมกันอย่างเพลิดเพลิน ทั้งในและนอกห้องเรียน
 

กิจกรรมของโรงเรียนทางเลือกมีความหลากหลาย เด็กๆ จะได้ทำกิจกรรมเป็นกลุ่มย่อมบ้าง กลุ่มใหญ่บ้าง เป็นรายบุคคลบ้างสลับกันไป หากสังเกตให้ดีจะพบว่ากิจกรรมที่เด็กๆ ลงมือทำนั้นได้ผสมผสานพื้นฐานทักษะวิชาต่างๆ เช่น ภาษา คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ ฯลฯ เข้าไปอย่างแนบเนียน จึงไม่ใช่การเล่นสนุกไปวันๆ แต่เป็นการเล่นอย่างมีจุดมุ่งหมายเพื่อให้เกิดกระบวนการเรียนรู้ โดยมีคุณครูคอยสนับสนุนและกระตุ้นให้เด็กคิด แสวงหาคำตอบจากสิ่งที่สงสัย
 

การจัดสภาพแวดล้อมภายในโรงเรียนทางเลือกจะมีมุมการเรียนรู้อยู่โดยทั่ว ทั้งในห้องเรียนและนอกห้องเรียน เช่น มุมบล็อก มุมบ้าน มุมเกมการศึกษา มุมศิลปะ มุมสวนดอกไม้ ฯลฯ นอกจากนี้ยังมีมุมแสดงผลงานของเด็กๆ ปรากฏให้เห็นตามบอร์ดต่างๆ และผลงานมีความหลากหลายตามความคิด จินตนาการและความสามารถของเด็ก บรรยากาศในห้องเรียนดูผ่อนคลาย ครูและเด็กมีความสุข


โรงเรียนทางเลือก คุณครูก็สำคัญ

สำหรับโรงเรียนทางเลือก ครูถือว่าเป็นทรัพยากรที่สำคัญในการจัดการเรียนการสอน การประยุกต์ใช้นวัตกรรมการสอนหรือแนวการสอนที่หลากหลายทำให้ครูในโรงเรียนทางเลือกจะต้องผ่านการคัดเลือกและทดสอบเพื่อให้ได้ครูที่มีคุณภาพมากที่สุดและเป็นที่ต้องการมากกว่าโรงเรียนปกติทั่วไป ดังนั้นครูในโรงเรียนทางเลือกจะมีสัดส่วนต่อนักเรียนมากกว่าครูในโรงเรียนทั่วไป มีความศึกษาระดับสูง มีความพร้อมในการปรับตัวสูง มีจิตวิทยาสูง มีความเอาใจใส่สูงกว่าโรงเรียนทั่วไป เพื่อให้ครูสามารถดูแลและให้คำปรึกษากับเด็กได้อย่างใกล้ชิดและทั่วถึง
 

โรงเรียนทางเลือกเป็นอีกหนึ่งโรงเรียนที่พ่อแม่ให้ความสนใจเพราะแนวการสอนที่เหมาะกับพฤติกรรม ความสนใจของลูกๆ แต่การเลือกโรงเรียนให้ลูกนอกจากจะเลือกจากแนวการสอนที่จะส่งเสริมศักยภาพของลูกให้เด่นขึ้นแล้ว ยังมีปัจจัยอื่นๆ อีก เช่น สภาพแวดล้อม การเดินทาง ค่าเทอม รวมถึงความพร้อมของลูก ดังนั้นก่อนเลือกโรงเรียนให้ลูก พ่อแม่จะต้องพิจารณาหลายๆ ปัจจัยเพื่อเลือกโรงเรียนที่คาดว่าน่าจะมอบสิ่งดีๆ ให้ลูกได้ทั้งการศึกษา สังคม สภาพจิตใจ รวมถึงฐานะด้วยค่ะ