มดลูกโตเสี่ยงมีลูกยาก รักษาอาการมดลูกโตอย่างไรให้พร้อมมีลูก

มดลูกโตคือหนึ่งมนสาเหตุที่ทำให้มีลูกยาก เพราะมดลูกไม่สมบูรณ์แข็งมาก ดังนั้นหากมีอาการมดลูกโต หรือตรวจพบว่ามดลูกโตจำเป็นต้องรีบรักษา เพื่อให้พร้อมมีลูก ป้องกันปัญหามีลูกยาก

สาเหตุของมดลูกโต

มดลูกโต พบได้จากหลายสาเหตุหลัก ได้แก่

1. เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
2. เนื้องอกในมดลูก
3. มะเร็งในระบบสืบพันธุ์

ส่วนใหญ่ที่พบคือ มดลูกโตจากเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (Adenomyosis) คือ เนื้อเยื่อในโพรงมดลูกเจริญหรือแทรกซึมเข้าไปในกล้ามเนื้อมดลูก ทำให้กล้ามเนื้อมดลูกเกิดภาวะอักเสบเรื้อรังจนเกิดพังผืดในชั้นกล้ามเนื้อมดลูก สุดท้ายมดลูกเกิดการขยายตัวและหนาขึ้น เกิดภาวะมดลูกโต ทำให้เกิดอาการประจำเดือนมามากผิดปกติ และอาการต่าง ๆ ที่แตกต่างกันในแต่ละบุคคล 

หากมีกรรมพันธุ์หรือเคยทำการผ่าตัดเกี่ยวกับมดลูกมาก่อน อาจทำให้เป็นโรคมดลูกโตได้ นอกจากนี้การหมุนเวียนของฮอร์โมนเอสโตรเจนในร่างกายของผู้หญิงที่เปลี่ยนแปลงไปจากเดิมอาจส่งผลให้เกิดโรคนี้ได้เช่นกัน ดังนั้นผู้หญิงที่หมดประจำเดือนหรือผู้หญิงที่ตัดมดลูกทิ้งจึงหมดโอกาสเป็นโรคมดลูกโต

อาการมดลูกโต

• ประจำเดือนมามากกว่าปกติ
• ปวดท้องประจำเดือนมากผิดปกติและปวดมากขึ้นเรื่อย ๆ จนทนไม่ไหว
• มีลิ่มเลือดขนาดใหญ่ออกมาขณะมีประจำเดือน มีอาการคล้าย ๆ ตกเลือดขณะมีประจำเดือน
• ปวดเชิงกรานและช่องท้อง
• รู้สึกแน่นและหนักบริเวณช่องท้องส่วนล่าง
• เจ็บปวดมากขณะมีเพศสัมพันธ์
• ตะคริวบริเวณท้อง เลือดออกจากช่องคลอด
• มดลูกโตอาจส่งผลให้มีอาการท้องอืดหรือท้องผูกเพราะมดลูกโตจนเบียดลำไส้ ปัสสาวะบ่อยเพราะมดลูกเบียดกระเพาะปัสสาวะ
• อาจมีภาวะมีบุตรยากเพราะมดลูกไม่สมบูรณ์

การตรวจวินิจฉัยมดลูกโต

1. ซักประวัติโดยสูติ-นรีแพทย์อย่างละเอียด
2. สูติ-นรีแพทย์ตรวจภายใน
3. อัลตราซาวนด์ทางช่องคลอดหรือทวารหนักในกรณีที่ผู้ป่วยยังไม่เคยมีเพศสัมพันธ์มาก่อน
4. ตรวจ MRI ช่องท้องส่วนล่าง (MRI Lower Abdomen) ในกรณีที่ต้องการยืนยันและหรือประเมินความรุนแรงของโรคว่าเกิดพังผืดต่ออวัยวะข้างเคียงหรือไม่

การรักษามดลูกโต

ในกรณีที่มดลูกโตจากเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่นั้นสูติ-นรีแพทย์จะทำการรักษาตามอาการและความรุนแรงของโรคเป็นสำคัญ ได้แก่

1. รับประทานยาพอนสแตน (Ponstan) และ/หรือ ไอบูโพรเฟน (Ibuprofen) เพื่อช่วยให้อาการปวดและการอักเสบดีขึ้น
   
   
2. ใช้ Progestin Only Hormone และหรือยาคุมกำเนิดเพื่อลดอาการปวด และช่วยให้ปริมาณรอบเดือนมาน้อยลง ชะลอการเติบโตของพังผืดในกล้ามเนื้อมดลูก
   
   
3. หากมีอาการรุนแรงสูติ-นรีแพทย์อาจแนะนำให้ผ่าตัดมดลูก ซึ่งปัจจุบันด้วยการผ่าตัดส่องกล้องขั้นสูง (MIS - Advanced Minimal Invasive Surgery) ทำให้ไม่จำเป็นต้องผ่าตัดเปิดหน้าท้อง แผลมีขนาดเล็กเพียง 5 - 10 มม. ที่สำคัญเสียเลือดน้อย ช่วยลดภาวะแทรกซ้อนหรือติดเชื้อ ฟื้นตัวเร็วใน 1 - 2 วัน และกลับมาใช้ชีวิตตามปกติได้ภายใน 1 สัปดาห์ 

การป้องกันมดลูกโต

มดลูกโตเกิดได้จากหลายสาเหตุ หรือบางครั้งอาจเกิดขึ้นแบบไม่มีสาเหตุเลยก็ได้ ดังนั้นจึงควรดูแลร่างกายให้ดีและหมั่นสังเกตอาการ เช่น

• ควบคุมน้ำหนักให้ไม่เกินเกณฑ์
• ตรวจร่างกายและตรวจภายในกับสูติ-นรีแพทย์เป็นประจำทุกปี
• เข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกหรือมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกเมื่อถึงวัยที่เหมาะสมตามคำแนะนำของสูติ-นรีแพทย์จะช่วยให้ทราบถึงความผิดปกติและรับมือได้ทันท่วงที

ดังนั้น มดลูกโตมีผลอย่างมากต่อการตั้งครรภ์ เพื่อป้องกันภาวะมีลูกยากสำหรับคนอยากมีลูก ผู้หญิงจึงจำเป็นต้องสังเกตอาการและรักษาอย่างทันถ่วงทีก่อนจะกลายเป็นอาการเรื้อรังจนไม่สามารถมีลูกได้นะคะ 

ขอบคุณข้อมูลจาก

พญ.หยิงฉี หวัง
สูติ-นรีแพทย์ผู้ชำนาญการผ่าตัดส่องกล้อง
โรงพยาบาลกรุงเทพ