จากข้อมูลการสำรวจพัฒนาการเด็กของกรมอนามัย ปี พ.ศ. 2557 พบว่า เด็กแรกเกิดถึง 5 ขวบมีพัฒนาการล่าช้าร้อยละ 27.5 หรือราว 1 ล้านคนทั่วประเทศ ซึ่งสาเหตุของการพัฒนาการล่าช้าในเด็กเกิดจากหลายปัจจัย อาทิ การเลี้ยงดู การขาดสารอาหาร หรือการขาดการกระตุ้นพัฒนาการ ซึ่งสิ่งเหล่านี้มีความสำคัญในช่วง 5 ขวบปีแรกมาก เนื่องจากเป็นช่วงวัยที่เด็กจะมีพัฒนาการทางสมองเต็มที่

การมีพัฒนาการสมวัยเป็นเครื่องแสดงว่าเด็กเจริญเติบโตอย่างสมบูรณ์พร้อม ซึ่งพัฒนาการของเด็กจะดำเนินไปตามช่วงวัย คุณพ่อคุณแม่สามารถเช็กพัฒนาการของลูกได้เบื้องต้นว่าในแต่ละช่วงวัยพวกเขาทำสิ่งเหล่านี้ได้หรือยัง

เด็กวัย 2 เดือน

- ยิ้ม
- ส่งเสียงอ้อแอ้
- สบตา
- เอามือเข้าปาก
- ส่งเสียงร้องสื่อสารได้หลากหลายแบบ เช่น ยามหิวหรือยามเหนื่อย ฯลฯ
- ขยับแขนขาเท่ากันทั้งสองข้าง
- ชันคอได้เมื่อถูกอุ้ม
- ยกศีรษะได้เมื่อนอนคว่ำ
 

เด็กวัย 4 เดือน

- ยิ้มทัก
- ตั้งศีรษะได้เมื่อนั่งบนตัก
- เริ่มกลิ้งตัวและเอื้อมคว้าสิ่งของ
- อยากให้เล่นด้วย
- สงบอารมณ์เองได้
- ชอบขดตัว
- แสดงท่าทีให้รู้ว่าตัวเองชอบอะไรและไม่ชอบอะไรได้
- เมื่อนอนคว่ำใช้แขนยกหน้าอกขึ้นได้
- ส่งเสียงพูดที่มีเสียงพยัญชนะหลากหลายมากขึ้น

เด็กวัย 6 เดือน

- กลิ้งตัว
- นั่งเองได้ชั่วครู่, ยันกายไปข้างหน้า
- ชอบเล่นกับผู้เลี้ยง
- พูดส่งเสียงพยัญชนะต่อเนื่องกันหลายคำและพยายามจะคุยกับคุณ
- ชอบมองไปรอบ ๆ
- เริ่มจำชื่อได้
- ยิ้มให้คนที่รู้จัก
- หยิบสิ่งของเข้าปาก
 

เด็กวัย 9 เดือน

- มองตามสิ่งของที่ตกลงมา
- เกาะเหนี่ยวตัวขึ้นเพื่อยืน
- กลัวคนแปลกหน้า
- เข้ามาหาคุณเพื่อเล่นด้วยและทำให้ตัวเองรู้สึกอบอุ่น
- นั่งได้มั่นคง
- ส่งเสียงเลียนแบบผู้เลี้ยงได้
- มองดูภาพในหนังสือได้
- คลานได้
- เล่นจ๊ะเอ๋
- ชี้สิ่งของที่สนใจ

เด็กวัย 12 เดือน

- เอาของเล่นกระทบกัน
- โบกมือบ๊ายบาย
- พยายามจะทำเลียนแบบในสิ่งที่ผู้เลี้ยงทำ
- ยืนคนเดียวได้
- ดื่มน้ำจากถ้วยได้
- พูดได้ 1 - 2 คำ
- ส่งเสียงพูดคุยเลียนแบบผู้เลี้ยง
- พยายามเลียนเสียงที่คุณทำ
- มองสิ่งที่คุณกำลังมอง
- ร้องไห้เมื่อคุณออกห่าง
- ยื่นหนังสือให้คุณอ่านให้
- ทำตามคำสั่งง่าย ๆ ได้
- เล่นจ๊ะเอ๋

เด็กวัย 18 เดือน

- รู้จักชื่อหนังสือที่ชอบ
- หัวเราะโต้ตอบผู้อื่น
- วิ่งได้
- เดินขึ้นบันได
- พูดได้อย่างน้อย 6 คำ
- ใช้ช้อนและถ้วยโดยแทบไม่หก
- ชี้อวัยวะในร่างกายได้ 1 อย่าง
- ชอบเข้าไปช่วยทำงานต่าง ๆ ในบ้าน
 

เด็กวัย 2 ขวบ

- เรียงบล็อกชิ้นเล็กได้ 5 - 6 อัน
- เตะบอล
- เดินขึ้นลงบันไดได้ทีละ 1 ขั้นคนเดียวขณะจับกำแพงหรือราวบันได
- ชี้ภาพที่คุณเอ่ยชื่อขณะอ่านหนังสือได้ อย่างน้อย 2 ภาพ
- ขว้างลูกบอลข้ามไหล่
- บอกชื่อได้ 1 รูป เช่น แมว สุนัข หรือลูกบอล ฯลฯ
- กระโดดอยู่กับที่
- ทำเลียนแบบสิ่งที่คุณทำ
- ทำตามคำสั่ง 2 ขั้นตอนได้
- พูดสองคำติดกันได้ เช่น “กินข้าว”
- พลิกเปิดหนังสือทีละหน้าได้
- เล่นสมมติ
- เล่นอยู่ข้าง ๆ กับเด็กคนอื่นได้

เด็กวัย 3 ขวบ

- ต่อบล็อกเล็กได้ 6 อัน
- ขว้างบอลข้ามไหล่
- ทรงตัวบนเท้าข้างเดียวได้
- วาดรูปวงกลม
- บอกชื่อเพื่อน
- เล่นบทบาทสมมติ
- พูดคุยได้ 2 - 3 ประโยคในทีเดียว
- รู้จักชื่อและบอกประโยชน์ของถ้วย ช้อน ลูกบอล และสีเทียนได้
- พูดแล้วผู้อื่นฟังเข้าใจเป็นส่วนใหญ่
- เดินขึ้นบันไดโดยสลับเท้า
- ฝึกเข้าห้องน้ำเองได้ในช่วงกลางวัน
- วาดรูปคนที่ประกอบด้วย 2 ส่วน
- ดูแลตัวเองได้ เช่น กินอาหาร แต่งตัว ฯลฯ
- ระบุเพศตัวเองได้

เด็กวัย 4 ขวบ

- ต่อตึกด้วยบล็อกเล็ก 8 ชิ้น
- วาดรูปกากบาท
- ทรงตัวบนเท้าข้างเดียวได้
- บอกชื่อสีได้ 4 สี
- กระโดดกระต่ายขาเดียว
- วาดรูปคนที่ประกอบด้วย 3 ส่วน
- แต่งตัวเองและติดกระดุมเองได้
- เล่นบทบาทสมมติคนเดียวและเล่นกับคนอื่น
- รู้จักชื่อและอายุตัวเองรวมถึงเพศ
- เล่นเกมที่ผลัดกันเล่นได้
- สื่อสารให้คนอื่นเข้าใจได้
- แปรงฟันเองได้
 

เด็กวัย 5 ขวบ

- ฟังเข้าใจและทำตามคำชี้แนะง่าย ๆ ได้
- เล่าเรื่องได้เป็นประโยคที่สมบูรณ์
- นับเลขได้ 1 - 10
- บอกชื่อสีได้อย่างน้อย 4 สี
- วาดรูปคนที่มีส่วนประกอบ 6 ส่วน
- วาดรูปสี่เหลี่ยมและสามเหลี่ยมได้
- เขียนตัวอักษรหรือตัวเลขได้บางตัว
- ทรงตัวด้วยเท้าเดียวได้
- ก้าวกระโดด กระโดดขาเดียว ปืน
- ผูกเงื่อน

เด็กวัย 6 ขวบ

- ฟังเข้าใจและทำตามคำชี้แนะง่าย ๆ ได้
- บอกชื่อสีได้อย่างน้อย 4 สี
- ทรงตัวด้วยเท้าเดียวได้
- วาดรูปคนที่ประกอบด้วย 6 ส่วน
- นับเลขได้ 1 - 10
- วาดรูปสี่เหลี่ยมและสามเหลี่ยมได้
- เล่าเรื่องได้เป็นประโยคที่สมบูรณ์
- เขียนตัวเลขหรือตัวอักษรบางตัวได้
- ก้าวกระโดด กระโดดขาเดียว ปีน
- ผูกเงื่อน
 

รับมือลูกเสี่ยงพัฒนาการล่าช้า

หากคุณพ่อคุณแม่ลองเช็กพัฒนาการในแต่ละช่วงอายุของลูกดูแล้วพบว่า ลูกมีความเสี่ยงที่จะมีพัฒนาการล่าช้า หรือลองกระตุ้นพัฒนาการของลูกแล้วไม่ได้ผล ควรรีบพาเด็กมาพบแพทย์เพื่อปรึกษาและตรวจวัดระดับพัฒนาการอย่างละเอียด เนื่องจากแพทย์จะมีเครื่องมือในการตรวจวัดพัฒนาการเด็กที่ได้ผลลัพธ์ที่ถูกต้อง และมีแพทย์ผู้ชำนาญการคอยดูแลอย่างใกล้ชิด สามารถช่วยกระตุ้นพัฒนาการของเด็กให้กลับมาเติบโตสมวัยได้

POWER OF GENERATION
เสริมสร้างศักยภาพทุกช่วงวัยให้คุณใช้ชีวิตได้เต็มที่เต็มพลัง

ที่มาข้อมูล :

เว็บไซต์ Bright Future https://brightfutures.aap.org/Pages/default.aspx
เว็บไซต์ Child Develop Series ของกระทรวงสาธารณสุขและภาคีเครือข่ายด้านพัฒนาการเด็ก http://www.hpc.go.th/director/dspm/index.php?module=!&file=ip1_childDev.php