จากเด็กอนุบาลสู่ประถม Transition Period ช่วงเปลี่ยนผ่านก้าวใหญ่ที่พ่อแม่ห้ามละสายตา

ช่วงที่ลูกเรียนอนุบาลก็ว่าดูแลยากแล้ว แต่พอลูกเข้าสู่โรงเรียนประถมเท่านั้นแหละ เปิดโลกคุณพ่อคุณแม่มาก ๆ โดยเฉพาะการเติบโตด้านร่างกาย สมอง อารมณ์และสังคม ช่วงนี้เวลานี้เรียกว่า Transition Period ที่พ่อแม่ยิ่งต้องจับตาเป็นพิเศษ เพราะเป็นจุดเปลี่ยนผ่านสำคัญที่สร้างตัวตนของลูกได้ชัดเจนขึ้นอีกระดับ

ช่วงเปลี่ยนผ่าน Transition Period คืออะไร

ช่วงเปลี่ยนผ่าน Transition Period คือ ช่วงเวลาที่เด็กกำลังเปลี่ยนผ่านจากช่วงวัยหนึ่งไปสู่อีกช่วงวัยหนึ่ง เช่น อายุ 6-7 ปี (ช่วงอนุบาลสู่ประถม) อายุ 11-12 ปี (ช่วงเข้าสู่วัยรุ่น) ซึ่งเป็นช่วงที่มีการเปลี่ยนแปลงสำคัญทั้งทางร่างกาย จิตใจ อารมณ์ และสังคม โดยช่วงเปลี่ยนผ่านอาจทำให้เด็กมีความรู้สึกสับสน ไม่มั่นใจ หรือเกิดพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม คุณพ่อคุณแม่จึงต้องสังเกต เข้าหา และช่วยให้ลูกผ่านช่วงเวลานี้ไปได้อย่างมีความสุข

ช่วงเปลี่ยนผ่านมักมาพร้อมกับสิ่งต่อไปนี้

• ความกดดันและคาดหวังจากพ่อแม่ ครู
• เรื่องเรียนเป็นหลัก เรื่องเล่นเป็นรอง
• มีกฏระเบียบชัดเจนมากขึ้น 
• มีความรับผิดชอบมากขึ้น
• มีผิดมีถูกที่ชัดเจน มีรางวัลและบทลงโทษที่ชัดเจน

Transition Period สำคัญอย่างไร

ช่วงเปลี่ยนผ่านของเด็ก ๆ เป็นช่วงสำคัญที่ลูกจะสร้างตัวตน (Self) อย่างชัดเจน หากลูกรับมือได้ ปรับตัวเป็น เขาก็จะมีแนวทางที่ชัดเจนในการใช้ชีวิต การเรียนรู้ และอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข แต่หากลูกตั้งรับปรับตัวไม่ทันก็อาจทำให้เขาเกิดความอ่อนไหวทางจิตใจและอารมณ์ ซึ่งส่งผลต่อการเรียนรู้

ช่วงเวลาเปลี่ยนผ่านนี้สังเกตได้ดังนี้ค่ะ 

• ด้านร่างกาย - การเปลี่ยนแปลงอาจไม่ชัดเจนมากนัก แต่ลูกจะรู้สึกได้ถึงความแตกต่างและหลากหลายในสังคมใหม่ เพื่อนแต่ละคนมีรูปลักษณ์ ลักษณะที่แตกต่างกัน 
• ด้านอารมณ์ - เริ่มมีอารมณ์ไม่มั่นคง อ่อนไหวต่อการกระตุ้นจากภายนอก บางคนแสดงออกถึงความเศร้าด้วยการเงียบ ไม่กล้าพูด บางคนแสดงออกด้วยการดื้อเงียบ รับฟังแต่ไม่รับทำ
• ด้านสมอง - ลูกจะต้องเรียนรู้สิ่งที่ซับซ้อนมากขึ้น มีวิชาการมากขึ้น สมองทำงานมากขึ้น
• ด้านสังคม - ลูกจะเริ่มปรับตัวเข้ากับเพื่อน มีเรื่องเพื่อนมาเล่าให้ฟังทุกวัน บางคนขี้อาย บางคนไม่ชอบเข้าสังคม 

การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นนี้ พ่อแม่ต้องสังเกตและจับตามองให้ดี เพื่อช่วยส่งเสริมและช่วยให้ลูกก้าวผ่านช่วงนี้นี้ไปให้ได้ อย่ามองเป็นเรื่องปกติ แต่ให้มองว่านี่คืออีกหนึ่งสนามใหญ่ที่ลูกกำลังออกไปวิ่งเล่นได้มากขึ้นค่ะ 

Transition Period พ่อแม่ควรส่งเสริมและช่วยลูกอย่างไร

1. ช่วยฝึกฝนให้ลูกช่วยเหลือและดูแลตัวเองเป็น เพราะเมื่อลูกอนุบาลก้าวสู่ระดับประถม กิจวัตรประจำวันหลาย ๆ อย่าง ลูกจะต้องทำเองได้ เช่น เข้าห้องน้ำและทำความสะอาดตัวเองได้ เก็บของของตัวเองได้ แต่งตัวเองได้ เป็นต้น 
   
   
2. ช่วยลูกทบทวนบทเรียนในแต่ละวัน เพื่อกระตุ้นให้ลูกคิดได้ซับซ้อนและจดจำได้มากขึ้น โดยพ่อแม่ต้องใจเย็นและใช้ความอดทนสูง เพราะเป็นเรื่องที่ลูกไม่เคยเรียนและไม่รู้มาก่อน จึงต้องให้เวลาเขาได้คิด ไม่เร่ง ไม่ควรเอาความคาดหวังจากสิ่งที่ตัวเองรู้สึกว่าง่ายไปกดดันลูก
   
   
3. สอนลูกเรื่องความแตกต่าง เพื่อให้ลูกเปิดใจ ยอมรับ และไม่รู้สึกถูกเปรียบเทียบ ซึ่งจะช่วยสร้าง Self ของลูกให้แข็งแรง
   
   
4. ช่วยให้ลูกเข้ากับสังคมเป็น มีวิธีมีเพื่อนใหม่ ซึ่งพ่อแม่สามารถช่วยลูกได้แต่ระดับอนุบาลด้วยการเปิดโอกาสให้ลูกได้เล่นนอกบ้าน ไปเที่ยว ไปรู้จักคนใหม่ ๆ และมอบหมายงานที่ช่วยให้เขาได้แสดงออก เช่น ให้ลูกลองถือเงินไปจ่ายซื้อของเอง ให้ลูกทักทายคนรอบตัว เป็นต้น 
   
   
5. พูดคุยกับลูกทุกวันหลังเลิกเรียนด้วยคำถามสนุก น้ำเสียงเป็นมิตร เช่น วันนี้ได้เพื่อนใหม่บ้างไหม ข้าวกลางวันอร่อยไหม ชอบคุณครูคนไหน เป็นต้น เพื่อให้ลูกรู้สึกผ่อนคลาย อุ่นใจ ปลอดภัย ที่จะกล้าเล่าเรื่องราว ๆ ให้ฟังได้ 
   
   
6. คอยสังเกตว่าลูกมีอารมณ์หรือพฤติกรรมที่ผิดปกติไปจากเดิมไหม เช่น ไม่ร่าเริงเหมือนเดิม พูดน้อยลง ซึมเศร้า เป็นต้น เพื่อหาสาเหตุและแก้ไข เพราะหากรับมือไม่ทัน ปล่อยปละไปนาน ๆ ลูกจะติดอยู่กับอารมณ์และพฤติกรรมนี้ไปจนโต ซึ่งจะมีผลต่อการเรียนรู็และการใช้ชีวิตใจอนาคตด้วย

คุณครูช่วยอะไรลูกได้บ้างในช่วง Transition Period 

คุณพ่อคุณแม่ต้องรู้ก่อนนะคะว่าเราไม่สามารถฝากความหวังในช่วงนี้ไว้ที่คุณครูได้ 100% ช่วงเปลี่ยนผ่านของลูกอนุบาลไปสู่ระดับประถมเป็นการทำงานร่วมกันของ 3 ฝ่าย คือ พ่อแม่ ครู และเด็ก

• บทบาทของพ่อแม่ คือ ช่วยฝึกฝนทักษะพื้นที่ฐานในการดูแลตัวเอง การเข้าสังคม และการเรียนรู้ ในขณะเดียวกันก็เป็นผู้สังเกตการเปลี่ยนแปลงของลูกว่ามีความผิดปกติหรือไม่ เพื่อให้รู้ทัน ช่วยเหลือลูกได้อย่างตรงจุด 
  
  
• บทบาทของครู คือ ช่วยส่งเสริมการเรียนรู้ใหม่ ๆ ให้เด็ก และเป็นผู้สังเกตการณ์ระดับมืออาชีพ ที่จะสังเกตได้ว่าเด็กแต่ละคนเป็นอย่างไร มีความสุขกับอะไร หรือกำลังมีปัญหาเรื่องอะไร เพื่อช่วยแก้ปัญหาเบื้องต้น และแจ้งให้พ่อแม่รับทราบเพื่อเป็นอีกหนึ่งกำลังสำคัญในการดูแลได้อย่างถูกต้อง
  
  
• บทบาทของลูก คือ ทำหน้าที่และใช้ชีวิตตามวัยของตัวเอง กล้าพูด แสดงออกในสิ่งที่ตัวเองชอบและไม่ชอบให้พ่อแม่รับรู้ พ่อแม่เองก็ต้องมั่นถาม รู้จักตั้งคำถามที่ช่วยให้ลูกรู้สึกผ่อนคลาย

อย่าปล่อยให้ลูกต้องรับมือกับช่วงเปลี่ยนผ่านนี้เพียงลำพังค่ะ ซึ่งไม่ใช่แค่เรื่องเรียน เรื่องวิชาการเท่านั้น แต่ยังมีเรื่องสำคัญอื่น ๆ อีกมากที่ "เป็นเรื่องใหม่เรื่องใหญ่" สำหรับลูก พ่อแม่จึงต้องช่วยประคองลูกทั้งร่างกายและจิตใจให้เข้ากล้าก้าวเข้าไปสู่อีกสังคมที่ใหญ่ขึ้น ซับซ้อนมากขึ้นด้วย Self ที่แข็งแรงค่ะ